ریخت شناسی نگاره سماع صوفیان منسوب به بهزاد

عالم نگارگری‌های ایرانی، پر از رمزها و شگفتی‌هاست و نمی‌توان تنها با حواس ظاهری آن را شناخت بلکه باید چشم باطن بیدار باشد تا درک آن به خوبی امکان پذیرد. بنابراین نقاشی ایرانی علاوه بر صورت‌های ظاهری و مادی که در صفحه نقش بسته، دارای عالمی معنوی و روحانی است که در فضای نگاره قابل درک است. در این مقاله سعی بر آن است تا با هدف بررسی نگاره سماع صوفیان منسوب به بهزاد، از لحاظ ساختار و روابط فرم‌ها و رنگ‌ها، بتوان تا حدودی به شیوه درک عالم آثار بهزاد پی‌برد. پژوهش حاضر در پی پاسخ‌گویی به چیستی و چگونگی ارزش‌های بصری و زیبایی‌شناختی نگاره سماع صوفیان، که به روش توصیفی- تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته است. روش یافته اندوزی به صورت کتابخانه‌ای، همچنین تمامی اطلاعات و داده‌ها مبتنی بر مطالعات نظری و مشاهدات عینی (میدانی) می‌باشد. بر اساس داده‌های حاصل از بررسی‌های انجام شده در این نگاره می‌توان اینگونه استنباط کرد که هنرمند، خود را مقید به تقلید صرف از طبیعت ندانسته‌ است، بلکه در عالم خیال و تصورات ذهنی به عالمی غیر از جهان ماده توجه داشته است. ساختار و روابط بین فرم‌ها، از ساختاری دقیق و هندسی که پایه و اساس آن دایره است، تبعیت می‌کنند و کل اجزای نگاره دارای وحدت و انسجام هستند. رنگ‌های به کار رفته در این اثر اغلب از نوع خاکستری آبی است. آبی، یکی از رنگ‌های عرفانی است چرا که به آبی آسمان و آسمانی بودن اشاره دارد. در یک نگاه کلی بر اساس رنگ‌های به کاررفته در این تصویر می‌توان گفت که این اثر، سرشار از لطایف و مضامین عرفانی است.